Paranoid Kişilik Bozukluğu Nedir?
Paranoid kişilik bozukluğu; birçok kişilik bozukluğundan bir tanesidir. Bu kişilik bozukluğunun tanısını almış olan hastalarda bazı davranışlar aşırı olarak görülebilmektedir. Bu davranışlardan bazıları: eleştirilere aşırı duyarlılık, duygusal temas kurmada güçlük çekmek, iç görü eksikliği, özellikle yakın çevredeki diğer insanlara karşı güvensizlik duymak, kibir ve yersiz paranoya olabilir.
Çoğu zaman başkalarının kendini kıskandığına inanırlar, empati kuramazlar, beğenilmek isterler, mükemmeliyetçi olabilirler. Özel ve eşi bulunmaz biri olduğuna inanırlar.
Paranoid Kişilik Bozukluğu’nu Narsizm’den Nasıl Ayırt Ederiz?
Yukarıdaki özelliklerin birçoğu narsizm ile ortaktır. Peki bunu nasıl ayırt edebiliriz?
Paranoid kişilik bozukluğunu narsizmden ayıran en önemli unsur, sanrıları olmasıdır. Paranoid kişilik bozukluğunda takıntılı şekilde paronoyalar mevcuttur ama narsizmde özellikle kendini aşırı beğenme, üstün görme, yüceltme gibi davranışlar görülebilir.
Diğer yandan paranoid kişilik bozukluğunda, sürekli belirtiler gözlemlenmez; onun yerine belirli durumlarda bu kişilik bozukluğuna sahip olmayanlara göre olası durumda daha fazla kuşkuculuk ve tetikte oldukları varsayılır. Kişilik bozukluğuna sahip olan hastalarda genelde birden çok tip kişilik bozukluğu tanı ölçütünün karşılandığı görülür.
Kişilere tanı koyabilmek için bazı ölçütlere ihtiyaç duyarız. Paranoid kişilik bozukluğunun ölçütleri aşağıdaki gibidir.
1-Yeterli bir temele dayanmadan başkalarının kendilerini sömürdüğünden, aldattığından ya da kendisine zarar verdiğinden şüphe duyarlar.
2-Yakın çevresindeki insanların kendisine olan bağlılığı ya da güvenilirliği konusunda kuşkulanırlar.
3-Sürekli kin besler, onur kırıcı davranışları, haksızlıkları ya da görmezden gelinmeyi bağışlamaz.
4-Başkalarına göre anlaşılamayan şekilde karakterine ya da itibarına yönelik saldırıldığı kanısına varır ve öfkeyle ya da karşı saldırıyla birden tepki gösterir.
5-Haksız yere eşinin ya da cinsel partnerinin sadakatsizliğiyle ilgili kuşkulara sık sık kapılır.
Geçmişten günümüze önemli psikologların ve psikiyatristlerin ilgilendiği bir konu olan paranoid kişilik bozukluğuna dair ilk hipotezlerin Freud tarafından ortaya atıldığı düşünülür. Cameron’a göre sanrısal bozukluğu olan hastalar, hastalık öncesinde kaygılı, korkulu ve sosyal açıdan içe dönük olurlar. Bunun karşısında insanlar anlayamadıkları bu düşünceler karşısında ona göre davrandıkları için paranoidlerin kuşkuları kendilerince doğrulanmış olacaktır.
Peki Merkezimizde Neler Yapabiliriz?
Öncelikle kişilik bozukluğuyla çalışan bir uzman seçmeniz önemlidir. Şema terapi işlevsel olarak kullanılabilir. Biz de merkezimizde şema terapi ile birlikte kişilik örüntülerini ve alt dinamiklerini ele alarak döngüleri kırmayı ve kişiyi işlevsel hale getirmeyi amaçlıyoruz. Diğer yandan kişilerde zorlayıcı ya da travmatik yaşantılar ve anılar varsa EMDR terapisi de uygulayarak işlevselliğe destek oluyoruz.
Berk Karaoğlu
Uzman Klinik Psikolog – Aile Danışmanı
Özel Berk Karaoğlu Aile Danışma Merkezi
