Çocuklarda Alt Islatma ve Nedenleri

Fizyolojik olarak herhangi bir hastalığı bulunmayan 2-3 yaş civarı çocuklarda çişini tutma, çişini haber verme, yardımlı ya da yardımsız çişini tuvalete yapma gibi alışkanlıklar gelişmektedir. Gündüz çişini tutma becerisi gece tutmaya göre daha önce kazanılmaktadır.

Ancak yine de çişini tutma çocuğun gelişimine ve ailenin verdiği tuvalet eğitimine göre farklılık gösterebilmektedir.

Bunun yanı sıra erkek çocukların kız çocuklarına göre çiş tutma becerisini daha geç kazandığı bilinmektedir.

Çocuğun 5 yaşına gelene kadar tuvalet eğitimini tamamlamış olması gece ve gündüz çişini, kakasını tutmayı öğrenmiş olması gerekmektedir.

Çocuklarda tuvalet eğitimi için uygun zaman nasıl anlaşılır ?

• Çocuğun bezi gün içerisinde 2-3 saat civari kuru kalıyorsa
• Çocuk isteklerini direkt ve sözel olarak olmasa da beden dili gibi farklı yollardan ifade edebiliyorsa
• Verdiğiniz komutları anlayabiliyor ve yerine getirebiliyorsa
• Altı kirlendiğinde size rahatsızlığını anlatabiliyorsa (Örn. Çişi veya kakası geldiğinde poposunu tutması, bezini çekelemesi)
• Yaşıtlarına oranla herhangi bir gelişim geriliği yok ise

çocuğunuzun tuvalet eğitimine uygun olduğunu anlayabilirsiniz.

ANCAK ; 

• Tüm uygun şartlara ve 5 yaşında olmasına rağmen halen tuvalet eğitimi kazanamadıysa,
• Gece yada gündüz alt ıslatma ve kakasını yapma gibi eylemlerde bulunuyorsa
• Bu durum ardışık olarak 3 ay boyunca haftada iki kez görülüyorsa

İlk olarak fizyolojik bir rahatsızlığın olup olmadığı kontrol edilmelidir.

Herhangi bir rahatsızlık bulunmadığı halde bu davranışlar devam ediyorsa psikolojik sebepleri incelenmelidir.

Çocuklarda alt ıslatmaya sebep olan psikolojik nedenler nelerdir ?

• Sosyoekonomik düzeyi düşük, psikolojik travma (afet, kaza, ölüm vb.) geçiren çocuklarda daha sık görüldüğü araştırmalar ile kanıtlanmıştır.
• Ebeveynin aşırı titiz, baskıcı, sabırsız olması
• Çocuğun yaşadığı ilgisizlik, sevgisizlik, yalnızlık, ayrılma kaygısı
• Değişken bir ortamda bulunmasından kaynaklı yaşanan stres (yeni bakıcı, yeni ev gibi)
• Kardeş kıskançlığının yaşanması

Alt ıslatmanın psikolojik nedenleri arasında sıkça  rastlanılır.

Tuvalet eğitimi verilmesinde başarısız olunan çocuk  küçük kardeşine gösterilen ilgiyi kıskanıyorsa ilgiyi üzerine çekebilmek için küçük kardeşi gibi davranmaya başlamış olabilir.

Alt ıslatma ne gibi psikolojik sorunlara yol açabilir ?

Alt ıslatma sorunu önemsenmez ve gerekli müdahaleler yapılmaz ise çocuğun günlük hayatındaki işlevselliğini ve gelecek hayatını önemli derecede etkileyebilir.

Alt ıslatma sorunu görülen çocuklarda ;

• Benlik saygısında azalma
• Özgüven eksikliği
• Sosyal izolasyon
• Çekingenlik
• Suçluluk duygusu
• Depresif ruh hali

Tuvalet eğitiminde anne - baba nasıl davranmalıdır ?

• Çocuğun gelişimi eğitime uygun olsa bile bir hastalığı mevcut ise (örn. Kabızlık, ishal) yada yaşamında bir değişiklik var ise (ev değişikliği, yeni kardeş, ebeveynden ayrılma) eğitim verilmemeli uygun zaman beklenmelidir.
• İlgi ve zaman gerektiren bir süreçtir. Ailelerin sabırlı olması gerekmektedir..
• Planlı ve düzenli bir süreç olmalıdır. Örneğin bez ile ilişkisini kesmeden önce tuvalet ile ilgili kavramlar, kurallar öğretilebilir.
• Eğitimin her aşamasında cesaretlendirici ve destekleyici rol model olmak gerekir.
• Çocuğun çişinden, kakasından iğrenmesinin sağlayacak tepkiler (çok pis, çok kötü kokuyor vs.) gösterilmemelidir.
• Gündüz belirli aralıklarda çocuk tuvalete götürülmelidir. (Özellikle yemeklerden sonra)
• Gece uykusuna geçmeden bir kaç saat önce çocuğa sıvı gıda verilmesi kısıtlanmalıdır.
• Gece altına bez bağlanmamalıdır. Uykusundan uyandırılarak tuvalete götürülmelidir.

Tuvalet eğitimi başlayan çocuğun altına gece bez bağlamak çocuğun alışmasını olumsuz etkilemektedir.

• Altına kaçırdığında kesinlikle ceza ve olumsuz tepki verilmemelidir.

Çocuk kaslarını kontrol etmeyi öğrenirken altına kaçırması çok normal bir durumdur.  Zamanla alt ıslatmalar azalacaktır.

Tüm bu unsurlara rağmen çocuk altınıa ıslatmaya devam ediyorsa  bu durum önemsemeli ve geçikmeden psikolojik destek alınmalıdır.

Aksi taktirde hem çocuğun hemde ebeveynin yaşam kalitesi düşecek ve psikososyal sorunlara sebep olacaktır.

İzmir Terapi ve Psikolojik Danışmanlık Merkezi