Sosyal Fobi Nedir?
Toplumsal (sosyal) kaygı bozukluğu olarak da bilinen sosyal fobi genel olarak toplumsal olaylar veya kişiler karşısında yaşanan veya yaşanacak olaylardan korkmak ve bu olayların yaşanmasından kaçınmak olarak tanımlanabilir. Sosyal fobi literatürde kaygı bozukluklarının içerisinde yer alır.
Sosyal fobi yaşayan kişiler genellikle karşı taraf tarafından eleştirilmekten korkarlar, hata yapmaktan çekinirler, göz önünde olmak onlar için yoğun bir kaygı ve korku yaratır, göz önünde olacakları durumlara girmekten çekinirler. Kişilerde rezil olma korkusu ve hata yapıcam endişesi vardır. Kişiler yeni bir ortama girdiklerinde kaygı yaşayabilirler, toplum içersinde yapılan etkinliklerde zorlanabilirler. Sunum yapmak, kalabalık içerisinde konuşmak, restoranlarda sipariş vermek, mağazalarda alışveriş yapmak bu kişiler için kaygı yaratabilir ve kişileri zorlayabilir. Kişinin bu tür kaygı veren durumlardan kaçınması hayatındaki işlevselliği aksatabilir ve kişinin hayatını olumsuz yönde etkileyebilir.
Sosyal fobinin belirtilerine örnek olarak kişinin korktuğu veya kaygılandığı durumlarla karşılaştığında (sunum yapmak, toplum içerisinde göz önünde olmak vs.) bedensel olarak yüz kızarıklığı, aşırı terleme,ellerin veya sesin titremesi örnek verilebilir. Psikolojik belirtiler ise hata yapmaktan korkma, yoğun kaygı ve korku yaşamayı söyleyebiliriz. Veya kişi sosyal fobi dolayısıla bu sıkıntıları hiç yaşamamak için korku ve kaygı yaşayabileceği durumlardan ve ortamlardan kaçınabilir.
Sosyal Fobi ve Çekingenlik Arasındaki Fark
Çekingenlik herkeste sıklıkla görülebilen bir durumdur. Çekingenlik psikopatolojiler içerisinde yer almamaktadır. Çekingenlik bir kişilik özelliği olarak değerlendirilebilmektedir. Çekingenlik durumu daha çok gerçekçi korkularla ilişkilidir. Kişinin gerçekte olma olasılığı olan durumlar karşısında yaşadığı korku ve endişeli olma halidir. Ancak sosyal fobide kişi korku duyduğu ortam ve nesnelerin gereksiz bir kaygı içerdiğini bilmesine rağmen bunu engelleyememektedir.
Sosyal Fobi ve Psikoterapiler
Sosyal fobi bilişsel davranışçı terapi (BDT) ile sıklıkla çalışılabilen bir durumdur. Kişinin rezil olucam, hata yapmamam lazım gibi zihinsel süreçleri ve bunlara bağlı olarak gösterdiği kaçınma davranışları bilişsel davranışçı teknikler ile verimli bir şekilde çalışılabilmektedir. Aşamalı olarak maruz bırakma, bilişsel yeniden yapılandırma gibi teknikler ile sosyal fobide ilerleme kaydedilebilmektedir. Aynı zamanda sosyal fobi yaşayan kişilerin aile örüntüleri, yetiştirilme tarzları, kişilik yapıları, geçmiş yaşantıları da psikoterapi sürecinde hem bilişsel hem davranışçı olarak çalışılabilmektedir.
Sosyal fobi eksen I bozuklukları içerisinde yer almaktadır fakat sosyal fobide eksen II bozuklukları kapsamında danışanların kişilik özellikleri de incelenmektedir. Danışanların kişilik özellikleri de göz önüne alınarak durumlarına uygun olacak şekilde bütüncül psikoterapi, şema terapi veya EMDR ile de çalışılabilmektedir.
Özel Berk Karaoğlu Aile Danışma Merkezi
