Sınırda Kişilik Bozukluğu Nedir?
Borderline( Sınırda kişilik bozukluğu) toplumda %2-3 oranında görülmektedir ve kadınlarda görülme sıklığı erkeklere oranla daha fazla olduğu bilinmektedir. Borderline' a neden olarak çoğunlukla ebeveynlerin çocuklarına karşı izlediği tutumlar gösterilmektedir ancak buna ek çocuk istismarı sınırda kişilik bozukluğunda çok önemli bir risk faktörü olarak gösterilmektedir.
Ek olarak aşağıda verilen maddeler nedenler arasında yer almaktadır.
- Biyolojik etkenler
- Aile yanından ayrılmak
- Uygunsuz ebeveyn davranışı ile yetişmek
- Aile içi görülen psikolojik ve fiziksel şiddet
- Birinci dereceden akrabalarda görülen benzeri ve diğer bozukluklar
- Yeteri kadar takdir edilmeme, desteklenmeme, ilgi ve disiplinden maruz bırakılma sonucu benlik sınırlarının yeteri kadar belirlenememesi
Benlik duygusunun yetersizliği sınırda kişilik bozukluğunda büyük bir rol oynamaktadır, kendinden nefret etme belirgindir ve bu bozukluğun sonucunda kendine zarar verme eylemleri gerçekleşmektedir. Aşırı para harcama ve aşırı cinsel aktivitenin içinde bulunmak gibi kendine zarar verme eylemlerinin dışında intihar düşünceleri ve bu düşüncenin etrafa belirtilmesi de görlmüştür. Ne yazık ki destek almayan bireyler intihar gerçekleştirebilir, veriler gösteriyor ki %10 oranda intihar ile sonuçlanan sınırda kişilik bozukluğu mutlaka terapi gerektirmektedir. Diğer bozukluklar ile seyir halinde görüldüğünde psikiyatrik destek de önerilmektedir.
Verilen belirtilerin geri kalanı şu şekilde maddelendirilmektedir:
- Yakın kişilerarası ilişkilerde bağlanmama veya bağımlılık yaşanması
- İlişkilerde diğer bireyler ile tutarsız, değişken bir tutum
- Kişinin partnerini ideal bulması ve değersizleştirme arasında sık sık değişim gösteren tutumlar
- Beklenmedik bir biçimde iki uçta dolanma hali (zıt) ve buna bağlı olarak tartışmacı, huzursuz, iğneleyici konuşma
- Kronik depresyon
- Özellikle yoğun stres döneminde dissosyatif belirtiler ( bedensel yakınma durumu, bedensel ağrılar, baygınlıklar, öfke nöbeti, hafızada görülen güçlükler) ve buna ilave paranoid düşünceler
- Benlik algısındaki belirsizlik ve tutarsızlık mesleki , yaşamsal ve değerler anlamında belirsizliğe yol açmaktadır
Psikolojik destek yöntemleri olarak bireysel psikoterapi, grup psikoterapisi, bilişsel davranışçı terapi gibi terapiler sınırda kişilik bozukluğu için yararlanılacak başlıca terapilerdir. Bunun yanında '' Şema Terapisi'' bu bozukluk için kesin sonuç veren bir terapidir. Terapide amaç danışanın benlik duygusunu tekrar kazanması, kendisine ve dünyasına pozitif bir yaklaşım içinde olması, cezalandırıcı tutumu terk ederek normal ve incelikli değerleri benimsemesidir.
Sınırda kişilik bozukluğu şemaları şu şekildedir; terk edilme, dengesizlik, kuşkuculuk, kötüye kullanılma, duygusal yoksunluk, kusurluluk, utanç, bağımlılıkk, yetersizlik, yetersiz özdisiplin, boyun eğicilik, duyguları bastırma ve cezalandırıcılık.
Şema terapisi ile birey içinde olduğu bu şemalardan sıyrılır ve önce kendini sonra diğer bireyleri daha iyi anlar, hayat kalitesi artış gösterir. Öfke patlaması yaşamadan yoğun duygular ile başa çıkabilir, temel ihtiyaçları '' güvenlik, özerklik, kendine güven, kendini ifade, gerçekçi sınırlar'' karşılanmış olur.
Borderline 5 mod bulundurmaktadır bunlar; kopuk korungan, terkedilmiş çocuk, kızgın/ dürtüsel çocuk, cezalandırıcı ebeveyn ve sağlıklı erişikindir.
Şema Terapisiyle birlikte danışanın geçmiş yaşamı analiz edilerek yetenekleri ve mizacı ölçülebilmekle beraber farklı sosyal durumlardaki tutumlarını, kurallarını ve stratejilerini daha fazla ayrıntı ile gözlemlenebilmekte ve temel ihtiyaçlar sağlıklı bir şekilde karşılanmaktadır.
Bazı durumlarda bilişsel davranışçı terapi veya şema terapi yaklaşımlarının bu kişilik bozukluğunun sağaltımına yeterli olmadığı durumlarda hem bilişsel hem de bilinçaltı yaklaşımı içeren EMDR Terapisi yapılabilmektedir. EMDR Terapisi kısaca geçmişte bilincimize yerleşen olumsuz düşünceleri olumlu hale döndüren ve duygu-davranışlarımızı düzenleyebilen bir terapi yöntemidir.
Uzman Klinik Psikolog M. Berk KARAOĞLU
Aile Danışmanı
